Ασκόλυμπρος: Το άγριο αγκαθωτό χορταρικό που θα λατρέψετε
Ένα ακόμα άγριο χόρτο/φυτό/βότανο, το οποίο είναι νοστιμότατο όταν μαγειρευτεί είναι ο ασκόλυμπρος.
Ο ασκόλυμπρος ή σκολιάμπρι ή σκόλιαντρος ή ασπράγκαθο ή Scolymus hispanicus L. ή σκόλυμος ο ισπανικός ή σταυράγκαθο ανήκει στην οικογένεια των Συνθετών.
Ο ασκόλυμπρος είναι ένα διετές ή πολυετές φυτό, που φθάνει το ύψος του 1 μέτρου και είναι πολύ αγκαθωτό. Οι μίσχοι είναι μεταξύ 5 και 250 mm διακλαδισμένoi στην κορυφή, με ασυνεχή ακανθώδη, οδοντωτά πτερύγια.
Τα βασικά φύλλα είναι επιμήκη λογχοειδή, λεία, με λίγα αγκάθια και ένα μακρύ μίσχο. Ανθίζει από τον Απρίλιο μέχρι τον Αύγουστο.. Το φυτό πολλαπλασιάζεται με σπόρια τα οποία έχουν πολύ καλή βλαστική ικανότητα για αρκετά χρόνια.
Τους ασκολύμπρους τους βρίσκετε σε άγονα και ακαλλιέργητα εδάφη και σε χαμηλό υψόμετρο.
Το ασκολύμβρι είναι γνωστό στη Μεσόγειο από την αρχαιότητα. Η ιατρική του αποδίδει ακόμη και θεραπευτικές ιδιότητες. Ως και το νερό που βράζουμε τους ασκολύμπρους πίνεται σαν αφέψημα! Η ρίζα του χρησιμοποιείται από την αρχαιότητα ως φάρμακο για διάφορες παθήσεις. Οι περισσότεροι από τους γιατρούς της αρχαιότητας τον θεωρούσαν διουρητικό.
Ο Θεόφραστος, ο φιλόσοφος και βοτανολόγος του 4ου αι. π.κ.χ. και ο Διοσκουρίδης, συγγραφέας του 1ου αι. μ.κ.χ. που συνέταξε πεντάτομη εγκυκλοπαίδεια για τα βότανα με ιατρικές ιδιότητες και οι δυο τους έχουν σε μεγάλη εκτίμηση το φυτό αυτό, τόσο για τη γεύση του όσο και για τις ευεργετικές για την υγεία ιδιότητές του.
Ο Διοσκουρίδης, μάλιστα, συνιστά να ψήνεται, όπως τα σπαράγγια. Το ασκολύμβρι βασικά φύεται άγριο, ενώ τελευταία ακούγεται πως καλλιεργείται πειραματικά, αλλά πουλιέται μόνο στις αγορές της Κρήτης.
Φυτρώνει σε λόφους και χωράφια σε ολόκληρη τη Μεσόγειο,
πρέπει όμως να ξέρει κανείς πώς να το μαζέψει δίχως να το καταστρέψει και ποιο μέρος της ρίζας και των νεαρών του βλαστών ξεχωρίζονται και τρώγονται. Εκτός από τους Κρητικούς, ασκολύμβρους τρώνε και οι Ισπανοί, κυρίως σε ανοιξιάτικα μαγειρευτά.
Στην Ανδαλουσία το βάζουν και σε σαλάτες και ομελέτες και το λένε tagarina, ενώ, σύμφωνα με μαρτυρίες που βρήκα στο διαδίκτυο, στη Σαλαμάνκα του 16ου αι. το τρώγανε ωμό ή σε μαγειρευτά κρεατικά.
Το μάζεμα άγριων χόρτων, γενικά, ΔΕΝ γίνεται στην τύχη και χωρίς γνώση, διότι έτσι μπορεί να καταστραφεί εντελώς το φυτό με συνέπεια να μην ξανά φυτρώσει και σιγά – σιγά να μην το ξανά βρούμε: Μάζεμα άγριων φαγώσιμων χόρτων (tips)
Δεν πρόκειται για φυτό που φυτρώνει μόνο στην Κρήτη το αντίθετο μάλιστα, στην υπόλοιπη Ελλάδα ευδοκιμεί σε τεράστιες φυτείες στα βουνά και στα λαγκάδια.
Μπορεί να φυτρώσει παντού, από τα πιο πετρώδη εδάφη μέχρι στην άμμο δίπλα στην θάλασσα.
Απλά δεν το τρώνε διότι δεν το γνωρίζουν στην υπόλοιπη Ελλάδα.
Το φυτό πάντα το ψάχνανε οι Κρητικοί σε βουνά και σε λαγκάδια όπως και το σταμναγκάθι, μέχρι που κάποιοι από την Γραμβούσα Κισσάμου σκέφτηκαν να το καλλιεργήσουν για να μην τρέχουν στα βουνά να το ψάχνουν. Από τότε μέχρι σήμερα οι φυτείες έχουν μεγαλώσει σε έκταση και το φυτό υπάρχει σε κάθε σοβαρό μανάβικο της Κρήτης.
Δείτε και Σταμναγκάθι για συκώτι, καρδιά, στομάχι και δέρμα
Στην υπόλοιπη Ελλάδα ίσως το βρείτε τυχαία σε καμιά λαϊκή…
Η καλλιέργεια του ασκόλυμπρου είναι όπως και του σταμναγκαθιού πολύ κουραστική και δύσκολη.
Φαρμακευτικές χρήσεις
Ο ασκόλυμπρος έχει αναγνωριστεί ως αντιιδρωτικό και διουρητικό. Ο Πλίνιος κάνει αναφορά σε αυτό και θεωρεί ότι είναι ένα ισχυρό αντιιδρωτικό. Ο μεταφραστής ενός ανώνυμου Ισπανι-αραβικού εγγράφου του ενδέκατου και δωδέκατου αιώνα ερμηνεύει ότι τα αγκαθωτά θεραπευτικά φυτά που οι άνθρωποι συλλέγουν μαζί με τα άγρια λαχανικά, είναι πράγματι οι ασκόλυμπροι.
Σε σχετική Πανεπιστημιακή μελέτη διαπιστώθηκε ότι το φυτό μπορεί να μειώσει θεαματικά τις παρενέργειες που προκαλεί ο σακχαρώδης διαβήτης.
Δείτε και Μήπως έχω διαβήτη; Συμπτώματα και απαραίτητες εξετάσεις
Σε άλλη πανεπιστημιακή έρευνα διαπιστώθηκε ότι το τριτερπενοειδές (αιθυλεστέρας) που περιέχεται στον φλοιό της ρίζας του φυτού έχει έντονες αντισπασμωδικές και σπασμογόνες ιδιότητες.
Χρήσιμες ιατρικές συνταγές με ασκολύμπρους – Χρησιμοποιείται σαν φαγητό και σαν βότανο.
-Σαν φαγητό
Τα νεαρά φυτά, φρέσκα μαζεύονται αφαιρούνται τα αγκάθια και τρώγονται ωμά ή βραστά.
Οι ρίζες του αποτελούνται από ένα ξυλώδες κεντρικό μέρος και ένα λευκό, σαρκώδες εξωτερικό περίβλημα.
Τους βγάζουμε με μία τσάπα προσεκτικά από το χώμα για να μην σπάσουμε την ρίζα, έπειτα τον καθαρίζουμε με ένα μαχαίρι και σχίζουμε την ρίζα για να αφαιρέσουμε το σκληρό μέρος και είναι έτοιμος για πλύσιμο και βράσιμο
Έπειτα τον πλένουμε πολύ καλά και τον βράζουμε καλά.
Στην συνέχεια τους προσθέτουμε στο πιάτο μας ελαιόλαδο, αλάτι ανεπεξέργαστο θαλασσινό και λεμόνι.
Οι ασκόλυμπροι μαγειρεύονται με πολλούς τρόπους. Βραστοί με λαδολέμονο, σαν συστατικό του κλασικού κρητικού γιαχνιού με μάραθα και άλλα μυριστικά, με χοχλιούς και φυσικά με κρέας.
Στην Κρητική μαγειρική το περίβλημα μαζί με τη σαρκώδη ράχη των φύλλων χρησιμοποιείται για σούπες οι οποίες είναι πολύ νόστιμες και ένα αρνάκι φρικασέ ή αυγολέμονο που είναι σκέτη λιχουδιά.
Για να τους καθαρίσουμε, βγάζουμε τα αγκάθια από τα φύλλα ώστε να μείνει το κεντρικό νεύρο. Επίσης, με κοφτερό μαχαιράκι βγάζουμε την εξωτερική μεμβράνη της ρίζας ξύνοντάς τη, και μετά την σκίζουμε και αφαιρούμε το κεντρικό κυλινδρικό ξυλώδες μέρος.
-Σαν βότανο
Για να εξουδετερώσετε την άσχημη μυρωδιά του ιδρώτα να πλένεστε με εκχύλισμα ασκολύμπρου ανακατεμένο με κρασί για να εξουδετερώσετε την άσχημη μυρωδιά του ιδρώτα. Αυτό είναι και το πρώτο αποσμητικό που παρασκευάστηκε.
Δείτε και Απλές συνταγές για φυσικά αποσμητικά σώματος
Επίσης, μαζεύετε τις ρίζες των φυτών σε πλήρη ανάπτυξη πριν την ανθοφορία και τις βράζετε σε νερό καλά μέχρι να λιώσουν, τις στραγγίζετε και τις δουλεύετε με μέλι για να γίνουν πάστα και παίρνετε μια κουταλιά τη σούπας κάθε πρωί μέχρι να εξαφανιστεί η κακοσμία.
Συνίσταται το νερό μέσα στο οποίο βράζουμε αυτό χόρτο, να το πίνουμε σαν φάρμακο κατά των ρευματισμών και κατά της ψαμμίασης (πέτρες).
Το νερό στο οποίο έχουν βράσει οι ρίζες, σε δοσολογία 5 ποτήρια την ημέρα ρίχνει τις πέτρες στα νεφρά σε λίγες ημέρες.
Το μάζεμα και ιδιαίτερα το καθάρισμά του έχει κόπο. Αλλά η νοστιμιά του μας αποζημιώνει με το παραπάνω. Δυστυχώς, από μια ολόκληρη σακούλα θα μας μείνει μια μικρή ποσότητα.
Αν το βρείτε στη λαϊκή αγορά (είναι λίγο σπάνιο) αγοράστε το και σίγουρα θα το ευχαριστηθείτε!!
Προφυλάξεις:
Δεν έχουν αναφερθεί παρενέργειες. Συνεπώς προσέχουμε μόνο να είναι καλά βρασμένα τα φύλλα για να μην μας ενοχλούν τα αγκάθια και να τρώμε με μέτρο γιατί «ουκ εν τω πολλώ το ευ, αλλά εν τω ευ το πολύ».
Διαβάστε ακόμη: ΧΟΡΤΑ: Μία υπέρ – πολύτιμη τροφή!
Χόρτα: Φαρμακευτικές ιδιότητες και γιατροσόφια
Λαχανικά και άγρια χόρτα εποχής: Τρόφιμα υψηλής διατροφικής αξίας
Τα δημοφιλέστερα χόρτα της Μεσογείου και ευεργετικές ιδιότητες
Τα άγρια φαγώσιμα χόρτα της Ελλάδας!
Φτάνει με το αβοκάντο, είναι ώρα ο Έλληνας χορτοφάγος να γνωρίσει τα άγρια χόρτα μας
